Haberler & Blog

Spermiogram Testi: Erkek İnfertilitesinde Tanının İlk Basamağı

16 Mayıs 2025

Erkek infertilitesi, çiftlerin çocuk sahibi olamama nedenlerinin yaklaşık yarısından sorumludur. Tanı sürecinde en temel değerlendirme yöntemi olan spermiogram (semen analizi), sperm hücrelerinin sayısı, hareketliliği ve morfolojik yapısı hakkında detaylı bilgi sunar.

Spermiogram Testi Nedir?

Spermiogram, menideki sperm hücrelerinin nicelik ve nitelik bakımından incelendiği laboratuvar testidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına göre yapılan bu analiz, üreme sağlığı hakkında önemli ipuçları verir. Test sırasında menideki sperm konsantrasyonu, hareket yeteneği, şekil özellikleri ve meni hacmi gibi çeşitli parametreler değerlendirilir (1).

Hangi Durumlarda Spermiogram Testi İstenir?

Spermiogram testi, genellikle aşağıdaki durumlarda doktor tarafından istenir:

* En az 1 yıl düzenli korunmasız ilişkiye rağmen gebelik oluşmaması

* Testis hastalıkları veya geçirilmiş ürolojik operasyon öyküsü

* Hormonal bozukluk şüphesi

* Varikosel gibi yapısal bozuklukların değerlendirilmesi

* Azospermi veya oligospermi tanısı sonrası takip ve tedavi planlaması

Spermiogram Nasıl Yapılır?

Test, uygun bir ortamda mastürbasyon yoluyla alınan meni örneğinin incelenmesiyle gerçekleştirilir. Güvenilir sonuç elde edebilmek için hastanın test öncesinde 2 ila 7 gün arasında cinsel perhiz uygulaması gerekir. Örnek, vücut sıcaklığında muhafaza edilerek en fazla 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Testin WHO 2021 kriterlerine göre, mikroskobik ve makroskobik analizler içerecek şekilde yapılması önerilir (1).

Spermiogramda Hangi Parametreler Değerlendirilir?

Spermiogram testinde öncelikle meninin hacmi, rengi, pH değeri ve likifikasyon süresi gibi makroskobik özellikler değerlendirilir. Ardından mikroskobik incelemeye geçilir. Burada sperm sayısı (konsantrasyon), toplam sperm sayısı, ileri hareketlilik (motilite), canlılık oranı ve sperm morfolojisi analiz edilir. WHO 2021 kriterlerine göre; sperm konsantrasyonunun mililitrede 16 milyonun üzerinde, toplam sperm sayısının 39 milyonun üzerinde, ileri hareket oranının en az %32, normal morfolojinin ise en az %4 olması beklenir. Bu değerlerin altında kalan durumlar infertiliteye işaret edebilir ve oligospermi, astenospermi ya da teratospermi gibi tanımlarla ifade edilir [(1), (2)].

Azospermi Spermiogramla Tespit Edilir mi?

Evet. Azospermi, menide hiç sperm hücresi bulunmaması durumudur ve spermiogram testiyle tespit edilebilir. Tanı koyulabilmesi için meni örneği santrifüj edilerek mikroskop altında detaylı şekilde incelenir. Bu işlem, çok düşük sayıda sperm hücresinin gözden kaçmaması açısından kritiktir. Azospermi tanısı konulan bireylerde hormon testleri (FSH, LH, testosteron) ve gerekirse genetik analizler yapılmalı, test sonucu 2-3 hafta arayla tekrar edilmelidir [(3)].

Test Sonuçları Bozuksa Ne Anlama Gelir?

Spermiogram sonucunun referans değerlerin altında olması, kesin infertilite tanısı anlamına gelmez. Ancak altta yatan medikal veya anatomik nedenlerin detaylı şekilde araştırılması gerekir. Hafif sperm sayısı düşüklüğü yaşam tarzı değişiklikleri ve takviyelerle düzelebilirken, ciddi bozukluklarda hormon tedavisi, cerrahi girişimler (örn. varikosel ameliyatı) veya yardımcı üreme teknikleri (IVF, mikro-TESE) gündeme gelebilir [(4)].

Spermiogram testi, erkek üreme sağlığı açısından temel tanı yöntemidir. Basit ve ağrısız bir işlem olmasına rağmen sunduğu veriler, ileri tetkik ve tedavi süreçlerinin belirlenmesinde hayati rol oynar. Doğru laboratuvar koşullarında ve uzman değerlendirmesiyle yapılan bir spermiogram, tedaviye giden yolda ilk ve en önemli adımdır.

Kaynaklar

1. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Laboratuvar El Kitabı – 6. Baskı (2021)

Başlık: WHO Laboratory Manual for the Examination and Processing of Human Semen, 6th Edition

Yayıncı: World Health Organization

Yayın Yılı: 2021

https://www.who.int/publications/i/item/9789240030787

2. Semen Analizi: Erkek Fertilitesinin Değerlendirilmesinde Zorluklar ve Fırsatlar

Yazarlar: Esteves SC, Björndahl L, et al.

Yayın: Asian Journal of Andrology

Yayın Yılı: 2021

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7994658/PMC

3. Erkek İnfertilitesi: Patogenez ve Klinik Tanı