Çölyak Hastalığı: Bağırsaklarınızdaki Sinsi Tehdit

Çölyak Nedir?

Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adı verilen bir proteine karşı verdiği kalıcı ve yanlış bir tepkidir. Gluten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur.

Bu tepki sonucu bağışıklık sistemi, ince bağırsak duvarına saldırır ve zamanla bu bölgeyi hasara uğratır. Bağırsaklardaki bu hasar ise vücudun temel vitamin ve mineralleri yeterince emememesine neden olur. [1]

Belirtiler Sinsidir: Uzun Süre Gözden Kaçabilir

Çölyak hastalığı, yıllar boyunca sindirim sistemi rahatsızlığı gibi algılanarak tanı konmadan ilerleyebilir. Oysa erken dönemde yakalanırsa basit bir önlemle tamamen kontrol altına alınabilir.

En sık görülen belirtiler:

• Karın ağrısı ve şişkinlik
• Kronik ishal ya da kabızlık
• Nedensiz kilo kaybı
• Sürekli yorgunluk ve halsizlik
• İştahsızlık
• Demir eksikliği anemisi
• Ciltte kaşıntılı döküntüler
• Ağız içinde tekrarlayan aftlar
• Kemiklerde ağrı ve kırılganlık

Tanı konmadığında, büyüme geriliği, kısırlık, osteoporoz, hatta bazı kanser türleri gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. [2]

Tanı için

Glutenin vücuda verdiği zararı belirlemek için özel antikor testleri uygulanır. Bu testlerin birlikte değerlendirilmesiyle çölyak tanısına ulaşmak mümkündür.

Çölyak Paneli'nde yer alan temel testler:

• Transglutaminaz IgA (tTG-IgA)
• Endomysial IgA (EMA-IgA)
• Deamine Gliadin IgA (DGP-IgA)
• Toplam IgA (bağışıklık durumu için)

Bu testlerle, vücutta çölyakla ilişkili bağışıklık tepkileri değerlendirilir. Sonuç pozitifse, çölyak hastalığına dair güçlü bir şüphe oluşur ve gerekli görülürse ileri incelemelere (biyopsi gibi) geçilir. [3]

Benzer Belirtilere Neden Olan Diğer Durumlar

Bazı kişilerde çölyak hastalığı olmasa da gluten hassasiyeti ya da irritabl bağırsak sendromu (IBS) olabilir. Bu nedenle çölyak paneline ek olarak IBS Paneli veya gluten alerjisi testleri de yapılabilir. [4]

Genetik Yatkınlığınız Var mı?

Bazı bireyler genetik olarak çölyak hastalığına daha yatkındır. Özellikle HLA DQ2/DQ8 genlerini taşıyan kişilerde çölyak görülme olasılığı yüksektir. [5]

Genetik analiz sayesinde;

• Ailesinde çölyak olan kişiler
• Belirtileri olup ama antikor testi negatif çıkan bireyler
• Glutensiz diyete başlamadan önce değerlendirme isteyenler için hastalık riski netleştirilebilir.

Neden Test Yaptırmalısınız?

Çölyak, tedavi edilmediğinde ilerleyici bir hastalıktır. Ancak tanı konduktan sonra uygulanacak glutensiz diyet, tüm belirtileri ortadan kaldırabilir ve bağırsakların iyileşmesini sağlar. [6]

Unutmayın!

• Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir.
• Her bireyde farklı belirtilerle kendini gösterebilir.
• Açıklanamayan sindirim sorunları, halsizlik ve kansızlık varsa mutlaka değerlendirilmelisiniz.
• Gluten'e karşı vücudunuz ne tepki veriyor?
• Çölyak mı, yoksa başka bir neden mi?
• Öğrenmenin en güvenli yolu: Laboratuvar testleri

Kaynaklar

1. Celiac Disease - StatPearls - NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441900/NCBI

2. Celiac Disease: Fast Facts | BeyondCeliac.org. https://www.beyondceliac.org/celiac-disease/facts-and-figures/Beyond Celiac

3. Celiac Disease Screening. https://celiac.org/about-celiac-disease/screening-and-diagnosis/screening/Celiac Disease Foundation

4. You Asked: Is Gluten Sensitivity Real? https://time.com/4781442/non-celiac-gluten-sensitivity/Time

5. Meta-Analysis and Systematic Review of HLA DQ2/DQ8 in Adults. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9863503/PubMed Central+1PubMed Central+1

6. Celiac Disease: Prevalence, diagnosis, pathogenesis and treatment. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3496881/